Energietransitie

Het programma omvat de transitie naar een toekomstbestendige, fossielvrije en klimaatneutrale energievoorziening in Deventer. Het gaat daarbij om een energiezuiniger gebouwde omgeving (woongebieden en bedrijventerreinen), een aardgasvrije warmtevoorziening waarbij zoveel mogelijk lokale duurzame warmtebronnen worden benut en (grootschalige) opwek van duurzame energie met zon, wind en alternatieve technieken.

Randvoorwaardelijke voor de energietransitie is een toekomstbestendige energie-infrastructuur. Daarbij gaat het om voldoende netcapaciteit, een goede netinpassing, slim koppelen van vraag en aanbod van energie en energieopslag.
In het Klimaatakkoord (mei 2019) is een stevige regierol gelegd bij de gemeente om de landelijke doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030 te realiseren. De Energievisie Deventer (vastgesteld maart 2024), de Transitievisie Warmte (vastgesteld mei 2023) en de Regionale Energiestrategie (vastgesteld juli 2021) beschrijven de doelstellingen en de strategie voor de energietransitie in Deventer.

Prestaties zichtbaar Nee

Doelstelling - B: Bijdragen aan verminderen van de effecten van netcongestie

Goed

Relatie met strategisch doel

Prestaties

Enexis is als netbeheerder verantwoordelijk voor het verzwaren van het laag- en middenspanningsnet in Deventer. Dat is een grote en langjarige operatie waarbij het gaat om de aanleg van vele kilometers kabels, het uitbreiden van het bestaande laagspanningsnet door het plaatsen van trafohuisjes en middenspanningsstations. De rol van de gemeente is met name gericht op de inpassing in de openbare ruimte en de publiekrechtelijke procedures. De prestatie in 2025 bestaat hoofdzakelijk uit het in de praktijk ontwikkelen van een uniforme werkwijze en het vaststellen van de juridische, communicatie en inpassingskaders waarmee de netbeheerder de komende 10 tot 20 jaar hun werk zonder veel obstakels kan uitvoeren.

Door de netbeheerder is aangegeven dat er in Deventer waarschijnlijk een 3e hoogspanningsstation moet worden gebouwd. De gemeente heeft hierbij gekozen voor een proactieve en ondersteunende rol, zowel in het zoeken naar een geschikte locatie als het nadenken over de ruimtelijke inpassing in relatie tot andere ontwikkelingen. De prestatie is dat zo snel mogelijk gestart wordt met de bouw van het 3de hoogspanningsstation.Tweede deel van deze prestatie is het verzwaren van de bestaande HS/MS stations Platvoet en Bergweide. Als gemeente faciliteren we dit proces qua inpassing en publiekrechtelijke procedure.

Het stroomnet op bedrijventerreinen kan slimmer worden gebruikt door pieken en dalen in de vraag en het aanbod van stroom af te vlakken. Dat kan door het gebruik in de tijd af te stemmen op het gebruik van andere bedrijven, door overtollige stroom te leveren aan andere bedrijven of op te slaan in de vorm van batterijen, warmte of waterstof. Deze collectieve oplossingen worden georganiseerd in zogenaamde Smart Energy Hubs. In samenwerking met Deventer Economisch Perspectief (DEP) en betrokken bedrijven wordt de haalbaarheid (technisch, financieel organisatorisch) van 2 tot 5 SEH’s onderzocht. Op het A1 Bedrijvenpark wordt er concreet een SEH gerealiseerd. Vanwege het belang van opslag voor een maximaal efficiënt gebruik van het stroomnet is de gemeente in faciliterende zin betrokken bij het waterstofproject GROHW.

Toelichting

Er wordt hard gewerkt aan het mogelijk maken van het Smart Energy Hub (SEH) A1 bedrijvenpark, dat naar verwachting in de loop van 2025 operationeel zal zijn. In opdracht van Deventer Energy Board (DEB) wordt op vijf andere bedrijventerreinen onderzocht welke mogelijkheden er zijn voor het vormen van SEH's. Daarnaast wordt door een aantal bedrijven stappen gezet in het gebruik van waterstof in productieprocessen, in het project GROHW. De aanleg van een waterstofnetwerk, in samenhang met het stroomnetwerk, is ook een vorm van SEH. Alle drie projecten zijn gehonoreerd in de Regiodeal 2024.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Ook in bestaande en nieuwe woonwijken kan slimmer gebruik van het stroomnet bijdragen aan vermindering van de netcongestie. In samenwerking met de netbeheerder wordt onderzocht hoe dit in de praktijk kan worden gerealiseerd. Hierbij wordt met name gekeken naar tijdelijke opslag van stroom en warmte. Prestatie: in beeld brengen van de mogelijkheden om 'netbewust' te bouwen.

Prestatie gewijzigd

Toelichting

We laten de term netneutraal/netzuinig bouwen los en volgen de landelijke term netbewust bouwen. De inhoudelijke prestatie blijft ongewijzigd. We onderzoeken de komende maanden welke uitgangspunten nodig zijn om netbewust te bouwen in Deventer.

Prestatie gewijzigd?

Budget aanpassing

Vorige prestatie

Prestatie gewijzigd naar

Doelstelling - B: Informeren en samenwerken met bewoners en bedrijven/organisaties

Goed

Relatie met strategisch doel

Prestaties

Uitvoering geven aan de adviezen van de Klimaatraad (Burgerberaad) op het gebied van de energietransitie die de gemeenteraad heeft overgenomen.

Verder versterken van de samenwerking met lokale coöperaties (Deventer Energie en Noaber Energie, Duurzaamheidscentrum) om bewoners eenduidig en goed vindbaar te voorzien van informatie, inspiratie, hulp en handelingsperspectief in de energietransitie.

Doelstelling - B: Bewoners helpen hun woning te verduurzamen

Bewoners helpen hun woning te verduurzamen: besparen gebruik (fossiele) energie, duurzaam verwarmen, zelf energie opwekken. De betaalbaarheid van de energierekening/woonlasten is belangrijk aandachtpunt. Dit draagt bij aan de CO2-reductie doelstellingen en een toekomstbestendige betaalbare energievoorziening.

Relatie met strategisch doel

Prestaties

Gefaseerde realisatie en start exploitatie Slim Warmtenet Zandweerd (2000 woningen aardgasloos in periode 2022 – 2028).

In twee wijken/dorpen met de bewoners aan de slag met het opstellen van een Wijk Uitvoeringsplannen (in samenwerkingsverband Fossielvrij en Betaalbaar Wonen). Daarnaast de uitvoering van de reeds vastgestelde plannen voor Bathmen, de Worp en Zandweerd.

Met de beschikbare rijksmiddelen energie-onzuinige koopwoningen van bewoners met een “kleine beurs” verduurzamen waarmee hun energierekening structureel lager wordt. Deventer Isolatieprogramma richt zich op slecht geïsoleerde woningen met DEFG-labels of met een in die labelklasse vergelijkbare energetische staat, een WOZ-waarde onder de € 340.000,-.

Doorontwikkelen en beschikbaar stellen van instrumenten en faciliteiten die bewoners helpen te verduurzamen:

inzet energiecoaches, minimaal 1000 huisbezoeken per jaar
organiseren (buurt)gerichte collectieve (inkoop)acties
energie klussendiensten
bespaarhulp Charlie
ondersteuning bij aanvragen subsidies en/of financiering
ondersteuning particuliere verhuurders
ondersteuning van VVe's
natuurvriendelijk isoleren (SMP)

Toelichting

• De energiecoaches leggen minder bezoeken af, maar hebben een actieve rol in de wijk uitvoeringsplannen. Daar zien we het aantal bezoeken en warmtescans juist stijgen.• Collectieve inkoopacties worden gericht in WUP buurten georganiseerd, maar ook opengesteld voor heel Deventer. Met wisselend succes. Op de worp is er goed gebruik van gemaakt. In Bathmen iets minder. Deventer breed erg weinig. • Energieklussen-dienst heeft 3 pilots in 3 wijken die goed lopen. Vanaf april start de Deventerbrede ondersteuning van de klussendienst via stichting together. • Op basis van de gebruikerservaringen van Charlie is besloten hiermee te stoppen. • Ondersteuningsrol bij aanvragen subsidies wordt nu ingevuld door de projectmedewerkers van het BAD die ook de intake doen voor de Deventer Helpt regeling. Dat werkt goed.• Er is nog geen ondersteuningsaanbod voor particuliere verhuurders. We houden landelijke ontwikkelingen in de gaten.• Ondersteuningsaanbod voor VvE's is ontwikkeld en start in Q2 van 2025• Het SMP loopt. Compensatieopgave is de grote opgave van dit jaar. Er moeten 260 grote vleermuiskasten opgehangen worden. Dat doen we met en bij particuliere woningeigenaren.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Doelstelling - B: Energieverbruik en - voorziening bedrijventerreinen

Goed

Relatie met strategisch doel

Prestaties

Energiescans en advisering aan bedrijven over energiebesparing en opwek. Hierbij slimme combinatie zoeken met toezicht en handhaving door de Omgevingsdienst en de smart energy hub's.

Toelichting

Hierover zijn in 2024 met de Omgevingsdienst IJsselland afspraken gemaakt om toezicht te houden op bedrijventerreinen waar netcongestie speelt, met als doel met grootverbruikers afspraken te maken (besparing/ smart-grid e.d.) die helpen het netcongestieprobleem op te lossen.In de hubs die worden gevormd door bedrijven vormt energiebesparing, -opwek en -opslag de basis voor het vinden van een slimme energieoplossing.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Doelstelling - B: Langetermijnstrategie grootschalige opwek duurzame energie

Goed

Relatie met strategisch doel

Prestaties

Ontwikkeling van windopgave in provinciaal clustergebied A1-zone in samenwerking met de provincie Overijssel.

Toelichting

Van oktober 2024 tot februari 2025 was, zoals vastgelegd in de programmeringsafspraken wind, de openstellingsperiode voor initiatiefnemers van windprojecten om zich te melden bij provincie Overijssel. Het reeds bekende initiatief van windpark A1 heeft zich aangemeld. GS komt naar verwachting in Q2 met oordeel of dit project voldoet aan de ruimtelijke eisen om verder te mogen met onderzoeken en het participatietraject.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Ons energiesysteem gaat veranderen. Dat heeft gevolgen voor bedrijven en de keuzes die we als gemeente maken in de toekomst. . Bij grote investeringen, zoals nieuwbouw of aanpassing van bedrijfsprocessen, is het van belang om een beeld te hebben van de toekomstige energievoorziening. De gemeente neemt het voortouw in het uitvoeren van een verkenning naar ons toekomstig energiesysteem. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van verkenningen door het rijk en de provincie en samen gewerkt met stakeholders.

Toelichting

Om inzicht te krijgen in het energiesysteem van de toekomst gaat een scenarioanalyse uitgevoerd worden. Deze analyse richt zich op het energiesysteem van 2050 met daarin in een aantal "wat als" vragen beantwoord over energiebronnen, -infrastructuur, -opslag en -gebruik. De uitkomsten van de analyse kunnen gebruikt worden om te sturen, acties te definiëren en strategische keuzes te onderbouwen. In de afgelopen periode is gewerkt aan het opstellen van een plan van aanpak hiertoe.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Faciliteren van initiatieven voor zonneparken en stimuleren van binnenstedelijke toepassingen zoals solar carports en zonnepanelen op grote daken.

Toelichting

Op bedrijventerreinen vormt de beperkte capaciteit op het stroomnet een belemmering voor uitbreiding van zonne-energie op bedrijfsdaken. In het concept van Smart Energy Hubs is opwek via zonnepanelen vaak een deel van de oplossing. De business case voor een solar caport op het parkeerterrein bij het Borgelerbad is positief. Volgende fase is het voorbereiden van een investeringsbesluit. Voor de Scheg wordt een integrale energieconcept opgesteld, met een solar carport als onderdeel. Het nieuwe beleid van provincie Overijssel maakt het realiseren van zon op veld nog maar beperkt en op kleine schaal mogelijk. Deventer heeft nog drie lopende zon-op-veld initiatieven die onder de overgangsregeling van de provincie nog mogen worden afgerond voor 2030.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Concretisering en uitvoering van het RES-bod (212 GWh in 2030) en het actualiseren van RES 1.0.

Toelichting

De RES 1.0 wordt niet meer gevolgd door een 2.0 versie, maar in 2025 wordt de bestuurlijke agenda voor de nieuwe regionale Energietafel uitgewerkt. Gezien de sturing van provincie Overijssel op opwek met zon en wind zal de Energietafel zich meer op andere thema's zoals netwerk en warmte richten, en de kennisdeling tussen de regionale partners.Het RES-bod van 212 GWh is momenteel voor 58 GWh gerealiseerd. Bij het doorgaan van windpark A1 komt daar circa 80 GWh bij. Realisatie zal na 2030 plaats vinden. De 3 laatste zonneparken onder de Overgangsregeling van de provincie tellen samen op tot 37 GWh. Hier is echter erg onzeker of alle 3 de parken gerealiseerd kunnen worden (gezien netcongestie).In de 2e helft van 2025 laten we doorrekenen of de verschillende klimaatdoelstellingen met huidige en geplande inzet haalbaar zijn.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Ondersteuning mestvergistingsinitiatieven en productie van groen gas.

Samen met de provincie en de drinkwaterbedrijven verkennen van de mogelijkheid voor toepassingen van aardwarmte in Deventer. Beoordelen potentie op basis van resultaten van de EBN proefboring in onderzoeksgebied Deventer-Apeldoorn.

Toelichting

Samen met de provincie Overijssel is een plan van aanpak opgesteld om te onderzoeken of en hoe ondiepe geothermie in Deventer kan worden gerealiseerd in samenloop met drinkwaterwinning. Het plan van aanpak is afgestemd met de klankbordgroep bestaande uit drinkwaterbedrijf Vitens, het waterschap Drents Overijsselse Delta, de provincie Overijssel en gemeente Deventer.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Doelstelling - B: Meten en monitoren

Goed

Relatie met strategisch doel

Prestaties

Meten en monitoren energieverbruik (elektriciteit en warmte) in de gebouwde omgeving, mobiliteit en de hoeveelheid opgewekte duurzame energie. gegevens worden verwerkt in de Deventer Energietool.

Monitoring hoeveelheid gereduceerde CO2-uitstoot als gevolg van gemeentelijk beleid en uitvoering.

Toelichting

De CO2-uitstoot in Deventer laat sinds 2013 een lichte daling zien en vanaf 2018 een sterkere daling. In 2023 (meest recente beschikbare gegevens) was de totale uitstoot van CO2 381 kton. In 2023 was dit nog 656 kton. Er is dus sprake van een CO2-reductie van 42%. Cijfers van de overige broeikasgassen zoals methaan en fluorgassen voor 2023 zijn nog niet bekend. In 2021 was de uitstoot van deze gassen 105 kton CO2-equivalenten. De tussentijdse doelstelling van 32% broeikasreductie in 2025 is gerealiseerd.

Prestatie gewijzigd?

Nee

Budget aanpassing

Nee

Wijzigingen deze periode

Omschrijving	Taakveld	Soort afwijking
Deventer Isolatieprogramma	7.4 Milieubeheer	Overige afwijking
In tranche 2 hebben wij €3.476.364 van het Rijk ontvangen SPUK Lokale Aanpak Isolatie (NIP-middelen). Deze middelen worden gelijk verdeeld over de jaren 2025 tot en met 2027. Met deze middelen kunnen wij isolatiesubsidie geven aan koopwoningen. Het verloop van de subsidie aanvragen is lastig om precies te voorspellen, daarom zijn de middelen gelijk verdeeld over de jaren. De aangepaste subsidieverordening met verhoogde subsidieplafonds is geagendeerd voor het college van 25 maart en in de raad van 16 april. Dekking: Dekking binnen eigen programma
Project alternatieve verblijfplaatsen	7.4 Milieubeheer	Overige afwijking
Ontvangen rijksbijdrage voor om alternatieve verblijfplaatsen te realiseren voor beschermde diersoorten, zodat deze beschikbaar zijn als de oude verblijfplaatsen verdwijnen omdat gebouwen worden verduurzaamd. Looptijd van het project is juli 2024 tot en met augustus 2026. Dekking: Dekking binnen eigen programma

Exploitatie
(bedragen x€1.000)
	Primitieve begroting	Begrotingswijzigingen	Begroting na wijzigingen	Wijzigingen deze periode	Begroot cumulatief
Lasten	6.616	1.450	8.066	1.186	9.252
Baten	3.511	15.965	19.476	1.186	20.662
Saldo	-3.105	14.514	11.409	0	11.409

Exploitatie: Specificaties wijzigingen deze periode (bedragen x €1.000)

Onderwerp		2025	2026	2027	2028	2029
Deventer Isolatieprogramma	Lasten	1.158	1.158	1.158	0	0
Project alternatieve verblijfplaatsen	Lasten	27	0	0	0	0
Totaal lasten		1.185	1.158	1.158	0	0
Deventer Isolatieprogramma	Baten	1.158	1.158	1.158	0	0
Project alternatieve verblijfplaatsen	Baten	27	0	0	0	0
Totaal baten		27	0	0	0	0
Saldo		0	0	0	0	0

Reserves
(bedragen x€1.000)
	Primitieve begroting	Begrotingswijzigingen	Begroting na wijzigingen	Wijzigingen deze periode	Begroot cumulatief
Storting	50		50	1.186	1.236
Putting	0	398	398	1.186	1.584
Saldo	-50	398	348	0	348

Voorzieningen
(bedragen x€1.000)
	Primitieve begroting	Begrotingswijzigingen	Begroting na wijzigingen	Wijzigingen deze periode	Begroot cumulatief
Uitgaven			0	0	0
Inkomsten			0	0	0
Saldo	0	0	0	0	0

Investeringen
(bedragen x€1.000)
	Primitieve begroting	Begrotingswijzigingen	Begroting na wijzigingen	Wijzigingen deze periode	Begroot cumulatief
Uitgaven	6.838	7.360	14.198	0	14.198
Inkomsten	0		0	0	0
Saldo	-6.838	-7.360	-14.198	0	-14.198

Exploitatie (bedragen x €1.000)
Programma	Besloten via	Lasten	Baten	Saldo	Document
Energietransitie	Meerjarenbegroting 2025-2028	6.616	3.511	-3.105	Begroting 2025
	3e kwartaalrapportage 2024	9.636	9.546	-90	3e kwartaalrapportage 2024
	Warmtebedrijf Slim Warmtenet Zandweerd	1.674	1.674	0	2024-309
	Ambtelijke wijziging	0	0	0
	Totaal programma	17.926	14.731	-3.195
Reserves (bedragen x €1.000)
Programma	Besloten via	Lasten	Baten	Saldo	Document
Energietransitie	Meerjarenbegroting 2025-2028	50	0	-50	Begroting 2025
	3e kwartaalrapportage 2024	0	0	0	3e kwartaalrapportage 2024
	Totaal programma	50	0	-50
Investeringen (bedragen x €1.000)
Programma	Besloten via	Lasten	Baten	Saldo	Document
Energietransitie	Meerjarenbegroting 2025-2028	6.838	0	-6.838	Begroting 2025
	Totaal programma	6.838	0	-6.838

Tekst	gemeente Deventer
Vormgeving	gemeente Deventer in samenwerking met Inergy
Uitgave	gemeente Deventer
Datum	mei 2024 (laatste publicatiedatum 19 april 2024)
Copyright	gemeente Deventer
Meer weten?	www.deventer.nl
Gebouwd door	Inergy